129: 0444: หุ้นธนาคาร

ตั้งแต่จำความได้เหมือนผมจะไม่เคยเขียนถึงหุ้นธนาคารพาณิชย์เลย โดยส่วนตัวไม่ค่อยได้ลงทุนในหุ้นกลุ่มนี้ เพราะมีความเชื่อว่าสมัยนี้วิกฤตเกิดบ่อย เวลามีวิกฤตทีไรสถาบันการเงินมักโดนก่อนเสมอ เลยไม่ค่อยอยากคิดอะไรยาวๆ กับหุ้นกลุ่มนี้นัก [premium level=”1″ teaser=”yes” message=”โปรดล็อกอินเพื่ออ่านบทความเต็ม หรือสมัครสมาชิกรายปี”]

แต่ก็อาจเป็นเรื่องที่ผมมองผิดพลาดไป เพราะในช่วงสิบปีที่ผ่านมา ธนาคารพาณิชย์ของไทย ถือเป็นธุรกิจที่ดีมาก (เป็นภาพที่ตรงข้ามกับธนาคารในต่างประเทศ) กำไรเพิ่มขึ้นทุกปีติดต่อกันยาวนาน ประชาชนทำธุรกรรมในชีวิตประจำวันผ่านธนาคารมากขึ้นเรื่อยๆ ฐานะการเงินก็เข้มแข็ง เนื่องจากบ้านเราเคยเจอวิกฤตหนักมาก่อนธนาคารจึงดำเนินธุรกิจอย่างระมัดระวังมาก เรียกได้ว่าเป็นธุรกิจเมกกะเทรนด์ที่ผมพลาดไปจริงๆ

ผมว่าธุรกิจธนาคารพาณิชย์บ้านเรามีจุดเด่นคือถูกคุมเข้มโดย ธปท. ทำให้คู่แข่งรายใหม่เข้ามาได้ยากมาก เพราะติดข้อกำหนดที่ค่อนข้างโหดในการขอใบอนุญาตประกอบธุรกิจ ส่วนใหญ่ต้องใช้วิธีเข้ามาซื้อหุ้นตัวเก่า ในเมื่อรายใหม่เข้ามาได้น้อยมาก การแข่งขันก็มีจำกัด รายเก่าๆ ที่อยู่มาก่อนแล้วจึงได้ประโยชน์ไปเต็มๆ

นับเป็นภาพที่แตกต่างจากธุรกิจประกันภัยอย่างสิ้นเชิง เพราะแม้ว่าจะเป็นธุรกิจควบคุมเหมือนกัน แต่ดูเหมือน คปภ.จะปล่อยให้มีผู้เข้ามาเล่นในอุตสาหกรรมนี้เยอะมากๆ จนค่อนข้างล้น การแข่งขันรุนแรง การทำกำไรจึงสู้ธนาคารพาณิชย์ไม่ได้

เวลามองหุ้นกลุ่มนี้ ผมจะแบ่งออกเป็นแค่สองพวกง่ายๆ คือ ธนาคารใหญ่ กับธนาคารกลาง (หรือเล็กนั่นแหละ) ผมว่าธนาคารขนาดใหญ่ที่มีจำนวนสาขาที่ทั่วถึงแล้ว และมีบริการต่างๆ ที่ครบถ้วน เป็นพวกที่ได้เปรียบธนาคารขนาดกลาง แทบทุกประตู เพราะบริการแทบทุกด้านของธนาคารพาณิชย์ล้วนต้องใช้เงินลงทุนเริ่มต้นที่สูงมากทั้งสิ้น แต่ต้นทุนจะเพิ่มขึ้นน้อยมากเมื่อจำนวนธุรกรรมนั้นๆ มากขึ้น รายใหญ่ที่มีลูกค้าเยอะๆ จึงลงทุนแล้วคุ้มกว่าเสมอ ตัวอย่างเช่น ข้อมูลของธปท.บอกว่า ธนาคารขนาดใหญ่มีรายได้จากตู้เอทีเอ็มเฉลี่ย 8.3 แสนบาทต่อตู้ต่อปี ในขณะที่ธนาคารขนาดกลางมีรายได้เพียง 5.2 แสนบาท เป็นต้น อีกทั้งธนาคารขนาดใหญ่จะได้ความน่าเชื่อถือเรื่องความมั่นคงทางการเงินมากกว่า ทำให้มีต้นทุนทางการเงินน้อยกว่าธนาคารขนาดกลาง ซึ่งทำให้ยิ่งได้เปรียบมากขึ้นไปอีก ดังนั้นหากจะมองระยะยาวแล้ว การเลือกลงทุนระยะยาวไปกับธนาคารขนาดใหญ่ไว้ก่อนน่าจะดีกว่า อาจโตช้าหน่อย แต่โตไปได้เรื่อยๆ (SCB, KBANK, BBL, KTB)

ในบรรดา 4 แบงก์ใหญ๋ BBL มีจุดเด่นที่สุดเรื่องขนาด เพราะเป็นที่หนึ่งทั้งในแง่ ปริมาณเงินฝาก สินเชื่อ และขนาดสินทรัพย์ แต่ KBANK และ SCB นั้นสามารถทำส่วนต่างดอกเบี้ย (NIM) ได้มากกว่า หรือปล่อยกู้แล้วผลตอบแทนมากกว่านั่นเอง อีกทั้งยังทำรายได้จากค่าธรรมเนียมในสัดส่วนที่สูงกว่าเมื่อเทียบกับรายได้รวมอีกด้วย ในขณะที่ KTB นั้นดูด้อยกว่าเพื่อนในหลายๆ ด้าน

ข้อได้เปรียบเรื่องขนาดนี้ก็เป็นเรื่องที่ธนาคารขนาดกลางทุกแห่งรู้ตัวดี ธนาคารขนาดกลางทุกแห่งจึงมีเป้าหมายเดียวกันหมดคือ มุ่งไปสู่การเป็นธนาคารขนาดใหญ่ด้วยการเพิ่มขนาดสินทรัพย์และมีบริการที่ครบวงจร (Universal Banking) ให้เทียบเท่ากับธนาคารขนาดใหญ่ให้ได้ ซึ่งก็ไม่ใช่เรื่องง่ายนัก เพราะต้องใช้ทุนสูงมาก จะอาศัยกำไรสะสมอย่างเดียวก็ยากมาก เพราะการทำธุรกิจก็ไม่ได้เปรียบเขาอยู่แล้ว ทำกำไรโตแซงหน้าเขาได้อย่างไร ดังนั้น ธนาคารขนาดกลางจึงกลายเป็นเป้าหมายของการร่วมทุน หรือการควบรวมอย่างต่อเนื่อง ถ้าใครจะสนใจหุ้นธนาคารขนาดกลาง การเก็งการเข้าซื้อหรือควบรวมก็น่าจะเป็น Theme หลักของการลงทุนในหุ้นธนาคารขนาดกลาง มากกว่าเรื่องของการได้เปรียบทางธุรกิจหรือการถือเพื่อรอกินปันผล ซึ่งถ้าเก็งถูกจังหวะ ก็คงทำกำไรได้อย่างรวดเร็ว ตามสไตล์ M&A ไม่ต้องคิดอะไรยาวนัก

ในบรรดาธนาคารพาณิชย์ขนาดกลางด้วยกัน ดูเหมือน TCAP จะเป็นธนาคารที่มาได้ไกลที่สุด เหตุเพราะเป็นผู้ชนะการประมูลซื้อหุ้นของธนาคารนครหลวงไทย (SCIB) ซึ่งกองทุนฟื้นฟูเป็นผู้ถือหุ้นใหญ่เดิมไปได้ ทำให้สามารถเพิ่มขนาดสินทรัพย์ให้กับตัวเองได้แบบก้าวกระโดดกลายมาเป็นธนาคารที่มีขนาดใหญ่เป็นอันดับห้า ได้สำเร็จ (แต่นั่นก็ไม่ได้หมายความว่าจะสบาย แค่รอดจากข้อเสียเปรียบเรื่องขนาดแล้วเฉยๆ แต่ก็ยังต่อมาแข่งกับแบงก์ใหญ่สี่แบงก์ที่มีขนาดใหญ่กว่าตนเองอีก) ซึ่งกว่าจะทำสำเร็จได้ ก็ต้องให้ธนาคารสัญชาติแคนาดามาช่วยเพิ่มทุนให้ขนานใหญ่ และเมื่อรวมควบรวมกิจการเสร็จแล้วก็ดูเหมือนฐานทุนจะยังไม่แข็งแรงนักเมื่อเทียบกับธนาคารใหญ่ แต่ทางผู้บริหารก็ยืนยันว่าไม่ต้องเพิ่มทุนอีกแล้ว ซึ่งก็ต้องคอยดูกันต่อไปว่าจะเป็นเช่นนั้นหรือไม่

ส่วนธนาคารขนาดกลางตัวที่เหลือน่าจะยังไม่จบเรื่องควบรวมหรือหาพันธมิตรร่วมทุนถ้าหากไม่อยากเสียเปรียบเรื่องขนาด ดังนั้น ถ้าใครอยากเล่นข่าวควบรวมกิจการหุ้นธนาคาร ก็คงต้องเล็งธนาคารขนาดกลางเหล่านี้กันให้ดีว่าตัวไหนจะมีใครมาจีบ หรือจะควบรวมกับใคร เพื่อทำให้ตัวเองใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ จนมาทัดเทียมกับธนาคารใหญ่ๆ ได้[End]