159: กลยุทธ์สำหรับ index funds

สำหรับคนที่สนใจการลงทุนแบบ passive (ออมระยะยาว ไม่ต้องรู้มาก ไม่ต้องเฝ้าตลาด) Index Fund ถือเป็นทางเลือกหนึ่งที่ดีมาก เพราะเป็นหลักทรัพย์ที่มีกระจายความเสี่ยง (โดยมาก) และมีการพิสูจน์กันมาแล้วว่า managed funds ส่วนใหญ่นั้นมักไม่สามารถเอาชนะ index funds ติดต่อกันหลายๆ ปีได้

แต่ปัญหาต่อมาก็คือว่า [premium level=”1″ teaser=”yes” message=”โปรดล็อกอินเพื่ออ่านบทความเต็ม หรือสมัครสมาชิกรายปี”]เราควรซื้อ index funds อย่างไร สมมติว่าเรามีเงินเก็บหนึ่งล้านบาท วิธีที่ง่ายที่สุดก็คงจะได้แก่ การเอาเงินหนึ่งล้านบาทนั้นซื้อ index funds ทั้งหมดทันที แล้วถือยาวไปเลยกว่าจะจะเกษียณ หรือเมื่อจำเป็นต้องใช้เงินนั้นจริงๆ และพยายามไม่สนใจว่าตลาดหุ้นจะผันผวนมากแค่ไหนระหว่างทาง อย่างนั่นคือ passive จริงๆ ไม่ต้องคิดอะไรเลย

แต่ถ้าดูจากอดีตของตลาดทุนเป็นตัวอย่าง การทำแบบนั้นมีความเสี่ยงอยู่ไม่น้อยทีเดียว ตัวอย่างเช่น ถ้าหากใครซื้อดัชนีนิเคอิ ตั้งแต่ปี 1989 (ดัชนีอยู่ที่ 38, 915 จุด) ถึงตอนนี้ผ่านไป 23 ปีแล้ว เขาจะยังคงขาดทุนอยู่ (ปัจจุบัน ดัชนีอยู่ที่ประมาณ 8, 500 จุด ต่อให้นับรวมเงินปันผลด้วยก็คงยังขาดทุนอยู่ดี) แสดงว่า ถ้าใช้วิธีถือซื้อตูมเดียวด้วยเงินทั้งหมด แล้วถือให้ยาวที่สุด ถ้ายังขาดทุน ก็ยังไม่ขาย จนกว่าจะกลับมาเป็นบวกหรือมีกำไรได้เองนั้น อาจเป็นวิธีที่ไม่ได้ผล เสมอไป เพราะช่วงเวลา 23 ปีน่าจะนานพอๆ กับระยะเวลาออมเงินเกษียณสำหรับหลายๆ คนเลยทีเดียว แต่ก็ยังขาดทุนได้อยู่

นี่ยังไม่น้บกรณีของหุ้นไทยที่เคยอยู่ที่ 1, 700 จุดก่อนปี 2540 ซึ่งผ่านมาแล้ว 15 ปีก็ยังกลับไปที่จุดเดิมไม่ได้เช่นกัน รวมทั้ง Nasdaq ที่ก็ยังกลับไปที่จุดสูงสุดเดิมเมื่อปี 2000 ไม่ได้ด้วย แสดงว่า กลยุทธ์ buy and hold กับดัชนีหุ้นนั้น ไม่ปลอดภัยร้อยเปอร์เซ็นต์ และโอกาสที่จะขาดทุนนั้นก็มีไม่น้อยเลยทีเดียว

อีกวิธีหนึ่งคือ ทำแบบเดิมเหมือนกันแต่แทนที่จะซื้อทันทีด้วยเงินทั้งหมดเมื่อคิดจะลงทุน บางคนอาจใช้วิธีรอไปเรื่อยๆ ก่อน ให้ตลาดหุ้นตกแรงๆ แล้วค่อยเอาเงินเก็บไปซื้อเพื่อถือยาวจนเกษียณ แต่วิธีนี้ก็ไม่ได้ไม่มีข้อเสีย เพราะในบางกรณีเราอาจโชคร้าย เพราะรอแล้วรอเล่าเป็นสิบปี ดัชนีก็ไม่เคยตกแรงๆ ให้เข้าไปซื้อได้สักที กลายเป็นเสียเวลาในการลงทุนไปสิบปี เพราะมัวแต่ถือเงินสดทั้งหมดเอาไว้เฉยๆ กล้าๆ กลัวๆ ไม่ซื้อซะที ถ้าหากโชคร้ายกว่านั้น พอเห็นว่าสิบปีตลาดก็ยังไม่วิกฤต ก็เลยกระโดดเข้าไป ยอมซื้อแพง ก็กลายเป็นความซวย เพราะคราวนี้ตลาดก็มักจะ crash ในเห็นทันที คราวนี้ที่ยอมรอมา กลายเป็นแย่กว่าเก่า เพราะรอที่จะมาซื้อแพง ไม่ใช่ซื้อถูก การรอของถูกอีกแง่หนึ่งก็กลายเป็นการลงทุนที่ไม่ passive เพราะต้องมาคอยเก็งอยู่ตลอดเวลา เก็งแล้วก็ใช่ว่าจะถูก บางทีคิดว่าถูกแล้ว ปีถัดมาก็ยังมีถูกกว่า ไม่สิ้นสุด น่าเวียนหัว

กลยุทธ์ถัดไปเป็นอีกวิธีหนึ่งที่มีการพูดถึงกันบ่อย ซึ่งอาจตอบโจทย์เรื่องนี้ได้ดียิ่งขึ้น เพราะเป็นการ trade-off ระหว่างการซื้อทันทีกับการรอคือ การซื้อเฉลี่ย นั้นคือการใช้ asset allocation + portfolio rebalancing

หลักการของวิธีนี้ก็คือ เริ่มต้นด้วยการแบ่งเงินออมที่จะลงทุนออกเป็นสองส่วน (Asset Allocation) ระหว่างหุ้นกับเงินสด เช่น มีเงินลงทุนหนึ่งล้านบาท แทนที่จะลงหุ้นทั้งหนึ่งล้าน ก็แบ่งลงทุนในหุ้นแค่ห้าแสน อีกห้าแสนถือไว้เป็นเงินสดก่อน (Stock:Cash = 50:50) จากนั้นทุกสิ้นปี สัดส่วนตรงนี้ย่อมเปลี่ยนไป เพราะราคาหุ้นย่อมมีค่าเพิ่มขึ้นหรือลดลงตามภาวะตลาดหุ้น ก็มาปรับสัดส่วนกันใหม่ (portfolio rebalancing) เช่น ถ้าสิ้นปี พอร์ตหุ้นเพิ่มค่าขึ้นมาเป็นหกแสน ก็ขายออกมาห้าหมื่น เพื่อให้มูลค่าหุ้นต่อเงินสดเป็น 50:50 เหมือนเดิม แต่ตอนนี้มีข้างละห้าแสนห้าหมื่น แล้วปรับสัดส่วนใหม่ทุกสิ้นปี เช่นนี้ไปเรื่อยๆ

ข้อดีของกลยุทธ์นี้คือ ถ้าบังเอิญโชคร้ายเริ่มลงทุนในช่วงที่ตลาดหุ้นแพง เราก็ยังมีเงินสดเหลืออยู่ให้ซื้อเฉลี่ยต้นทุนในปีต่อๆ ตอนมาที่ตลาดหุ้นถูก ทำให้ไม่พลาดโอกาส ในทางตรงกันช้าม ถ้าซื้อไปแล้ว ตลาดหุ้นเกิดปรับตัวขึ้นอย่างเดียวมากจนเป็นฟองสบู่ เราก็ได้ขายทำกำไรออกมาบ้างส่วนหนึ่งเป็นระยะๆ เนื่องจากมีการทำ rebalancing ใหม่ทุกปี หรือถ้าตลาดไม่ไปไหนเลยแต่ย่ำอยู่กับที่ติดต่อกันหลายปี เราก็ยังได้ทำกำไรจากการเล่นรอบไปด้วยจากการทำ rebalancing ทุกสิ้นปีด้วย กลยุทธ์นี้จึงดูเหมือนจะได้ประโยชน์ทุกสถานการณ์ ดูไปแล้วจึงน่าจะเป็นวิธีซื้อ index fund ที่ดีกว่าการซื้อแบบ buy-and-hold ธรรมดา ไม่ว่าจะเป็นแบบซื้อทันที หรือแบบรอไปเรื่อยๆ ไม่รู้ถึงเมื่อไร

เคยมีงานวิจัยบางชิ้นที่อ้างว่าทำ back-test กับข้อมูลในอดีตแล้วพบว่า buy-and-hold จะให้ผลตอบแทนได้มากกว่ากลยุทธ์ portfolio rebalancing แต่พอไปดูไส้ในของการวิจัยนี้แล้วปรากฏว่า ช่วงเวลาที่ใช้ทำ back test นั้น เป็นช่วงที่ตลาดหุ้นเป็นขาขึ้นติดต่อกันยาวนานพอดี ก็แน่นอนล่ะครับ ถ้าหากตลาดหุ้นเป็นขาขึ้นตลอดทางที่เราลงทุน การซื้อหุ้นด้วยเงินทั้งหมดตั้งแต่เริ่มแล้วถือไว้ตลอดย่อมได้ผลตอบแทนสูงกว่าการทำ asset allocation อยู่แล้ว เพราะเงินทั้งหมดถูกซื้อที่ต้นทุนต่ำสุดเมื่อตอนเริ่มต้นลงทุน แต่ในความเป็นจริง เราไม่รู้หรอกว่าตลาดหุ้นจะเป็นขาขึ้นหรือขาลงหรืออยู่กับที่หลังจากที่เราตัดสินใจเริ่มต้นลงทุน การที่ buy and hold ได้ผลดีกว่าใน scenario เดียวจึงไม่ได้แปลว่ามันดีกว่า เพราะถ้าตลาดหุ้นเกิดเป็นขาลงตลอดหลังจากที่เราลงทุนบ้าง คราวนี้ buy-and-hold จะกลายเป็นวิธีที่ให้ผลตอบแทนที่เลวร้ายหนักสุดไปเลย ภายใต้สถานการณ์ที่ไม่มีใครรู้ว่าตลาดหุ้นอนาคตจะไปทางไหน กลยุทธ์ที่ดีกว่าจริงๆ จึงควรเป็นกลยุทธ์ที่ให้ผลลัพธ์ที่ดีกว่าเมื่อเทียบกันทุกๆ สถานการณ์ ยังๆ portfolio rebalancing จึงเป็นกลยุทธ์ที่ดีกว่า buy-and-hold ภายใต้สถานการณ์ที่เราไม่รู้ว่าอนาคตจะเป็นอย่างไร กล่าวคือ แม้ไม่ได้ผลตอบแทนกรณี best case แต่ก็ไม่มีโอกาสเป็น worst case ด้วยเช่นกัน ถ้าพิจารณาแบบเผื่อทุกสถานการณ์แล้ว portfolio rebalancing น่าจะเป็นกลยุทธ์ซื้อดัชนีที่น่าใช้มากกว่า

มีบทวิจัยที่ทำการทดสอบว่า การปรับพอร์ต (rebalancing) ทุกเดือน ทุกไตรมาส และทุกปี แบบไหนจะได้ผลตอบแทนสูงที่สุด ผลปรากฎว่า ทั้งสามแบบได้ผลตอบแทนเฉลี่ยระยะยาวที่แทบไม่ต่างกันเลย ดังนั้นการทำ rebalancing ปีละครั้ง น่าจะมากเพียงพอแล้ว เพราะการทำบ่อยกว่านั้น ไม่ได้เพิ่มผลตอบแทนเท่าไร แต่กลับเปลื้องค่าคอมและเวลาของเรามากกว่าด้วยซ้ำ

อีกเรื่องหนึ่งที่ต้องตัดสินใจคือ เราควรกำหนดสัดส่วนเงินสดต่อหุ้นเป็นเท่าไรดี ในทางการเงิน แนะนำให้เราพิจารณาจากระยะเวลาลงทุนที่ยังเหลืออยู่ของเราเอง ยิ่งเรามีเวลาลงทุนนานเท่าไรก็รับความเสี่ยงได้มากเท่านั้น จึงควรกำหนดสัดส่วนให้ถือหุ้นมากหน่อย เพราะหุ้นผันผวนสูงแต่ให้ผลตอบแทนดีกว่า และเมื่อระยะเวลาในการลงทุนเหลือน้อยลงก็ค่อยๆ ปรับสัดส่วนใหม่ให้มีเงินสดเป็นสัดส่วนที่ใหญ่ขึ้น หรือที่เรียกกันว่า Glide Path Strategy ตัวอย่างเช่น ถ้าอายุแค่ 20 เพิ่งเริ่มต้นลงทุน อาจใช้สัดส่วนหุ้นต่อเงินสดเป็น 80:20 แล้วค่อยๆ ลดสัดส่วนหุ้นลงเมื่ออายุเพิ่มขึ้น จนเหลือเวลาอีกแค่ห้าปีจะเกษียณ อาจมีสัดส่่วนหุ้นต่อเงินสดกลายเป็น 30:70 เป็นต้น ก็จะ optimal ที่สุดครับ

ข้อเสียอย่างเดียวที่ผมยังมองเห็นเกี่ยวกับ portfolio rebalancing ก็คือ กลยุทธ์นี้ทำให้เราใช้เงินสดไม่มีประสิทธิภาพเท่าไรนัก ตัวอย่างเช่น สมมติว่าคุณกำหนดสัดส่วนหุ้นต่อเงินสดไว้ที่ 50:50 แล้วผ่านไปหนึ่งปี บังเอิญตลาดหุ้นเกิดวิกฤตใหญ่ หุ้นตกมากถึง 50% แบบนี้เวลาปรับพอร์ต คุณจะใช้เงินสดที่ถือไว้ 50 ส่วน มาซื้อหุ้นเพิ่มแค่เพียง 12.5 ส่วนเท่านั้น (ลองคำนวณตามดู) นั้นแสดงว่า แม้ตลาดหุ้นจะตกมากถึงขนาดนั้น แต่คุณก็ยังใชเงินสดที่ถือรอไว้ ซื้อถัวเฉลี่ยเพิ่มไปเพียงแค่ 12.5% เท่านั้น ทั้งที่ในเวลาปกติ คุณต้องถือเงินสดไว้เฉยๆ มากถึง 50% เลยทีเดียว ถือว่าเป็นกลยุทธ์ที่ใช้เงินสดที่ถือไว้เฉยๆ อย่างไม่ค่อยเต็มประสิทธิภาพอยู่เหมือนกัน

ผมเคยออกแบบกลยุทธ์การทำ rebalancing แบบใหม่ขึ้นมาเล่นๆ เพื่อหาทางแก้ไขจุดอ่อนตรงจุดนี้อยู่เหมือนกัน เรียกได้ว่าเป็น การดัดแปลง กลยุทธ์ portfolio rebalancing ให้สมบูรณ์แบบมากยิ่งขึ้น แต่เป็นวิธีที่คิดเล่นๆ ขึ้นมาเอง ไม่มีในตำรา เอาไว้วันหลังจะเอามาเล่าสู่กันฟัง แต่สำหรับวิธีมาตรฐานที่กล่าวมาแล้วนี้ ก็ถือว่าเป็นวิธีที่พอใช้ได้แล้ว เป็นวิธีที่ผมแนะนำสำหรับใครที่อยากลงทุนใน index funds แบบ passive ครับ [End]